पछिल्ला केही दिनमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीबीच नाटकीय वादविवाद तथा युरोपेली नेताहरूले किएभका लागि आफ्नो समर्थन व्यक्त गरेको देखिएको छ ।

युक्रेनमा रुसी आक्रमणलाई कसरी अन्त्य गर्ने भन्ने कुरामा विभिन्न कोणबाट चर्चा भइरहेका छन् । मस्कोले फेरि आक्रमण गर्ने निर्णय गरेमा युक्रेनले युरोप र संयुक्त राज्य अमेरिका दुवैको सहयोगीबाट कडा आश्वासनबिना हतियार बिसाउन नसक्ने जोड दिएको छ ।

‘मुख्य कुरा के हो भने– शान्ति वास्तविक हुनका लागि वास्तविक सुरक्षा ग्यारेन्टीहरू आवश्यक छन्’, जेलेन्स्कीले आइतबार मित्रराष्ट्रसँगको वार्तापछि बेलायतमा पत्रकारहरूलाई भने, ‘युद्धविराम पर्याप्त छैन ।’ उनले युक्रेनले महत्त्वपूर्ण खनिजहरूको निस्कासनसम्बन्धी सम्झौतामा अमेरिकी ग्यारेन्टीहरूको मार्ग प्रशस्त गर्ने आशा गरेको थियो जुन ट्रम्पसँगको झगडापछि विफल भयो ।

‘किएभ अझै पनि सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्न तयार छ’, जेलेन्स्कीले भने । सुरक्षा ग्यारेन्टीको आकारबारे बहस भइरहेको छ । तर, जेलेन्स्कीले युक्रेनमा विदेशी शान्ति सैनिकहरूका साथै समुद्री र हवाई रक्षा सहयोगका लागि जोड दिएका छन् । 

मस्कोको सेनाले कब्जा गरेको युक्रेनी भू–भागमाथि रुसको दाबीलाई युक्रेनले कहिल्यै मान्यता नदिने युक्रेनी नेताले आइतबार दोहोर्याएका छन् ।  

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले रुस र युक्रेनबीच युद्धविराम चाहेको तर यसको सम्मान गर्न सुरक्षा ग्यारेन्टी दिन अस्वीकार गरेको र युक्रेनलाई नाटो सदस्यताको सम्भावनालाई अस्वीकार गरेको बताएका छन् । तर, ट्रम्पले युक्रेनलाई अनुदान स्वरूप दिइएका सहायता फिर्ता गर्न दबाब दिइरहेका छन् ।

उनी जेलेन्स्कीसँग झगडा नभएसम्म अमेरिकालाई युक्रेनी खनिज स्रोतहरूको विशाल मात्रामा प्राथमिक पहुँच दिने सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्न पनि तयार देखिएका थिए । 

चिच्याहटपूर्ण प्रतिस्पर्धापछि वासिङ्टनका उच्च अधिकारीहरूले  शान्ति सम्झौता हासिल गर्नु छ भने जेलेन्स्कीले पद छोड्नुपर्ने हुनसक्ने सुझाव दिएका छन् ।

युरोपेली नेताहरू आइतबार लण्डन शिखर सम्मेलनमा किएभको समर्थनमा एकजुट भए । त्यहाँ उनीहरूले सुरक्षामा अधिक खर्च गर्ने र युक्रेनमा कुनै पनि युद्धविरामको रक्षा गर्न गठबन्धन गठन गर्ने प्रतिबद्धता जनाए ।

फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याँक्रोले आफू र बेलायतका नेता किर स्टार्मरले युक्रेनमा ‘हावा, समुद्र र ऊर्जा पूर्वाधारमा’ एक महिनाको युद्धविराममा काम गरिरहेको बताएका छन् । 

स्टार्मर र म्याँक्रोले कुनै पनि युद्धविराम कायम राख्न मद्दत गर्न अन्य देशहरूसँग युक्रेनमा बेलायती र फ्रान्सेली सेना तैनाथ गर्न तयार रहेको बताएका छन । 

धेरै नेताहरूले युरोपलाई पुनः सशस्त्र गर्न वकालत गरेका छन् । युरोपेली आयोगकी प्रमुख उर्सुला भोन डेर लेयेनले महादेशलाई तत्कालै ‘सबैभन्दा खराबका लागि तयारी गर्नुपर्ने’ चेतावनी दिए । 

रुसले युक्रेनलाई चार युक्रेनी क्षेत्रहरू डोनेट्स्क, लुगान्स्क, खेरसन र जापोरिज्जिया छोड्न माग गरिरहेको छ । ती क्षेत्रलाई उसले पूर्णरूपमा नियन्त्रण नगरेको भए पनि अधिग्रहण गरेको दाबी गर्दछ ।

क्रेमलिनका प्रवक्ता दिमित्री पेसकोभले ती क्षेत्रहरूको स्थितिका साथै सन् २०१४ मा अधिग्रहण गरेको क्रिमिया ‘गैर–वार्ता योग्य’ छ भनेका छन् । 

मस्कोले किएभ सरकारलाई अवैध मान्छ र युक्रेनले भविष्यमा कुनै पनि नाटो सदस्यता त्याग्नुपर्ने माग गर्दछ । युक्रेनको नाटो प्रवेशलाई रुसले अस्तित्वको खतराको रूपमा बुझ्दछ ।

रुसले युक्रेनमा युरोपेली शान्ति सेना पठाउने सम्भावनाको विरोध गरेको पनि बताएको छ ।

ट्रम्प प्रशासनद्वारा सुरु गरिएको नाटकीय सम्बन्ध सुधारपछि क्रेमलिनले एकैसाथ रुसविरुद्ध अमेरिकी प्रतिबन्धहरू हटाउनेसहित वासिङ्टनसँग आफ्नो सम्बन्धको सामान्यीकरणको वकालत गरिरहेको छ ।

अब के ?

बेलायतका प्रधानमन्त्री किर स्टार्मरले बेलायत, फ्रान्स र अन्यले युक्रेनसँग मिलेर लडाइँ रोक्ने योजनामा काम गर्ने र त्यसपछि वासिङ्टनमा राख्ने बताए ।

विशिष्ट विवरणहरू सम्भवतः आगामी दिनहरूमा आउनेछन् र ६ मार्चका लागि आह्वान गरिएको युक्रेनलाई समर्पित एक विशेष युरोपेली शिखर सम्मेलनमा छलफल हुनेछन् । 

यसैबीच मस्को र वासिङ्टनले सम्बन्ध सुधार्न जारी राखेका छन् । ट्रम्पले गत महिना रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनलाई फोन गरेपछि आक्रमण सुरु भएयता दुई देशबीचको पहिलो उच्चस्तरीय बैठक साउदी अरेबियामा आयोजना गरिएको थियो ।

अमेरिकी र रुसी अधिकारीबीच थप वार्ताहरू इस्तानबुलमा आयोजना गरिए तथा ट्रम्प र पुटिनबीच शिखर सम्मेलनका लागि तयारी चलिरहेका छन् ।