मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको सफलताले पानीको अभावले काकाकुलको अवस्था भोगिरहेका काठमाडौंवासी मात्रै होइन, सिंगो देशलाई नै हर्षित बनाएको छ । बहुप्रतीक्षित मेलम्चीको पानी चैत १५ गतेदेखि परीक्षणका रुपमा उपत्यकावासीको घर–घरमा पुगेको छ । यद्यपि, मेलम्चीको पानीले उपत्यकावासीको ४८ प्रतिशत मात्रै माग पूरा गर्ने देखिन्छ ।

हाल उपत्यकामा दैनिक ३५ करोड लिटर पानी आवश्यक छ । तर, मेलम्ची आएपछि दैनिक १७ करोड लिटर मात्रै पानी वितरण हुने खानेपानी मन्त्रालयले बताएको छ । मन्त्रालयका अनुसार, बिहान, दिउँसो तथा राति विभिन्न स्थानमा अलग–अलग समयमा गरी दैनिक १७ करोड लिटर पानी वितरण हुने भएको हो । मेलम्ची खानेपानी विकास समितिको एक अध्ययनअनुसार हाल उपत्यकामा दैनिक ३५ करोडदेखि ४० करोड लिटरसम्म खानेपानीको माग रहेको छ । 

यस्तै, काठमाडौं उपत्यकावासीले उपभोग गर्दै आएको पानीमध्ये मेलम्चीको पानीको हिस्सा ९० प्रतिशतसम्म पुग्ने भएको छ । दैनिक १७ करोड लिटर पानी वितरण हुने भए पनि त्यसले उपत्यकाका करिब ९० प्रतिशत क्षेत्र समेट्ने भएको हो । सहरी जनसंख्या बढेसँगै उपत्यकामा खानेपानीको माग पनि चुलिएकोमा मेलम्चीको पानी आएपछि आपूर्ति सहज हुने देखिएको छ ।

अहिलेसम्म काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेड (केयुकेएल)ले सुन्दरीजल, डिप ट्युबवेल, विष्णुमती, शिवपुरीजस्ता आन्तरिक स्रोतबाट उपत्यकामा पानी आपूर्ति गर्दै आएको थियो । तर, चैत १५ गतेदेखि औपचारिक रुपमा नै मेलम्चीको पानी परीक्षणका लागि वितरण गरिएको छ । 

त्यस्तै, कम्पनीको वितरण लाइनमा केही समयपछि नै मेलम्चीको पानी पूर्ण क्षमतामा अर्थात् दैनिक १७ करोड लिटर आपूर्ति हुने भएको छ । आइतबार काठमाडौंको महांकालचौरबाट दैनिक ४ करोड लिटर पानी वितरण सुरु गरिएको र केही समयमै पूर्ण क्षमतामा पानी आउन थालेपछि पानीको अर्को स्रोत डिप ट्युबवेल बन्द गरिने बताइएको छ ।

पछिल्लो समय केयुकेएलले डिप ट्युबवेलबाट पानीको आपूर्ति गरिरहेको छ । कम्पनीले मेलम्चीको पानी आइसकेपछि डिप ट्युबवेल बिस्तारै बन्द गर्ने तयारी गरेको एक अधिकारीले जनाएका छन् । हाल उपत्यकाका विभिन्न स्थानमा गरी करिब ५० डिप ट्युबवेल सञ्चालनमा छन् । यी ट्युबवेलमा काम गर्ने कर्मचारीलाई अबको वितरण संरचना तथा अन्यत्र पनि खटाउने तयारी भएको ती अधिकारीले बताए । अहिले नै डिप ट्युबवेल बन्द भइनसकेकाले त्यसको पानी पनि आइरहेको छ ।

बूढानीलकण्ठ, बाँसबारी क्षेत्रमा विष्णुुमतीको मुहानबाट पानी आउँछ । फर्पिङ, गोदावरी, चापागाउँमा पनि आन्तरिक मुहानबाटै पानीको भरथेग हुँदै आएको छ । यस्तै, भक्तपुरमा बोडेको पानी छ । बोडेको पानी जडीबुटी हुँदै मीनभवनको पानी ट्यांकीसम्म आउँछ । आगामी दिनमा मेलम्चीको पानी आएपछि बोडेको सिस्टमलाई सोही स्थानबाटै बन्द गरेर भक्तपुर क्षेत्रमै वितरण गरिने तयारी छ ।

आन्तरिक मुहान, सुन्दरी जल, डिप ट्युबवेलबाट पानीको भरथेग भइरहेकोमा मेलम्चीको पानी थपिएको हो । अहिले उपत्यकाका भक्तपुर, आरुबारी, बालाजु, बाँसबारी, कीर्तिपुरलगायत १४ स्थानमा करोडौँ लिटर क्षमताका पानी ट्यांकी छन् । त्यहीँबाट मेलम्चीको पानी वितरण हुने गरेको छ । हाल पुराना पानीपोखरीमा मेलम्चीको पानी भरेर पुरानै पाइपलाइनमार्फत पानी दिइने भएको छ । यस्तै, आयोजना कार्यान्वयन निर्देशनालयबाट बिच्छ्याइएका नयाँ पाइपलाइन परीक्षण गरेर पानी थप्दै जाने योजना छ ।

सोही योजनाअन्तर्गत पहिलो चरणमा आइतबार दिनभर ४ करोड लिटर पानी महांकाल चौर, अनामनगर, मीनभवन र खुमलटारस्थित पोखरीमा जम्मा गरिएको हो । आइतबार नै खोलिएका भल्भहरुबाट देवकोटा सडक, बत्तीसपुतली, जयबागेश्वरी, चाबहिल, कुटुबहाल, सिफल, कालोपुल, एयरपोर्ट हाइट, धनवन्तरीमार्गलगायत क्षेत्रका धारामा पानी वितरण सुरु गरिएको छ । यस्तै, दोस्रो चरणमा मंगलबारदेखि बालाजुस्थित पानी पोखरीमा समेत ६ करोेड ५० लाख लिटर, तेस्रो चरणमा बाँसबारी र महाराजगञ्जस्थित पानीपोखरीमा समेत गरी ८ करोड ५० लाख लिटर पानी वितरण हुनेछ । यो कार्य एक हप्ताभित्र गरिसक्ने तयारी केयुकेएलको छ । 

सुन्दरीजलको दोस्रो प्लान्टबाट आउने थप ८ करोड ५० लाख लिटर पानी भने चौथो चरणमा अन्य स्थानमा वितरण हुनेछ । केयुकेएलको समयतालिकाअनुसार चौथो चरणमा कीर्तिपुर, ठिमी, भक्तपुरस्थित पोखरीको समेत गरी चैत अन्तिमसम्ममा कुल १७ करोड लिटर पानी जम्मा हुनेछ । 

ती पोखरीबाट काठमाडौं उपत्यकाका चक्रपथभित्र र आसपासका क्षेत्रमा पानी वितरण गरिने योजना रहेको केयुकेएलका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत ई. मिलनकुमार शाक्यले जानकारी दिए । केयुकेएलबाट वितरण हुने पानीको परिमाणका आधारमा वितरण तालिका तयार गरी सकभर दैनिक वा नभए दिन बिराएर वितरण गरिने शाक्यले बताए । 

त्यसको जानकारी कम्पनीले सम्बन्धित शाखा कार्यालयको फेसबुक, सूचना र जनसम्पर्क इकाइमार्फत उपलब्ध गराउने भएको छ । साथै कहीँकतै पानी चुहावट, पानी नआएमा र अन्य कुनै समस्या भएमा केयुकेएलको एप, इमेल तथा एसएमएसमार्फत जानकारी दिन सकिनेछ ।